Lụa tơ sen là gì?Quy trình sản xuất lụa tơ sen

Cây bông sen là hình ảnh rất thân thuộc đối với mỗi người dân Việt Nam chúng ta, ngoài vai trò là thực phẩm chế biến nhiều món ngon như: Chè hạt sen, chè củ sen, gỏi sen, nộm ngó sen, trà lá sen,... Dưới bàn tay của các nghệ nhân thì cây sen còn tạo ra một sản phẩm rất độc đáo, đó chính là lụa tơ sen. Hãy cùng đồng phục Song Phú tìm hiểu thêm về loại lụa sen đặc biệt này nhé.

Tóm tắt:

1. Lụa tơ sen là gì?
2. Ưu điểm của lụa tơ sen
3. Quy trình sản xuất lụa sen

Sản phẩm quần áo và khăn làm từ lụa tơ sen

1. Lụa tơ sen là gì?

Lụa tơ sản là sản phẩm vô cùng độc đáo, lụa được dệt từ những sợi tơ lấy trong cuống lá sen và se lại. Mặc dù lụa tơ sen khá mới ở Việt Nam nhưng tại Mynamar, nghề dệt vải lụa thủ công từ tơ sen của nước này có từ khoảng năm 1910 và khởi nguồn từ ngôi làng KyaingKan (Chaing Kham) – cực nam của hồ Inlay với sản phẩm ban đầu là tấm áo cà sa dâng lên các nhà sư trụ trì trong vùng.

Toàn bộ quá trình khai thác sợi, kéo các sợi tơ thành sợi và dệt vải hoàn toàn thủ công khiến quá trình mất thời gian. Điều này cũng giới hạn số lượng vải được sản xuất. Cuống sen sau khi được thu về sẽ phải rửa sạch bùn và gai, cuống càng sạch thì sợi tơ càng trắng đẹp. Tất cả các cọng sen phải được xử lý trong vòng 24 tiếng đồng hồ, nếu không cọng bị khô lại, tơ sẽ hỏng hoàn toàn. 

Để lấy được tơ, phải dùng dao khứa xung quanh cuống sen, sau đó dùng tay vặn và kéo tơ, đồng thời vê cho sợi tơ sen tròn lại. Công đoạn này phải diễn ra khéo léo, không cắt quá sâu nếu không sẽ làm đứt luôn sợi tơ bên trong. Lụa tơ sen không được nhuộm nhiều mà thường hay để màu mộc, gồm hai màu ngà vàng và nâu. Khăn, áo… từ lụa tơ sen thường không mịn, nhẵn và đẹp mắt như lụa tơ tằm, nhưng khá nhẹ và xốp.

Ứng dụng:

Tại Myanmar, phần lớn các sản phẩm từ lụa tơ tằm hay lụa sen khăn quàng cổ, khăn che tóc, longi (một loại trang phục truyền thống của người Myanmar, giống như váy quấn, dài đến mắt cá chân, dành cho cả đàn ông và phụ nữ). Còn ở Việt Nam, sản phẩm chủ yếu được dệt từ tơ sen là khăn.

thị trường sản xuất:

Lụa tơ sen hiện nay đang được giữ gìn và phát triển khá tốt ở Inn Paw Khon – Myanmar. Chính nghề dệt lụa độc đáo này đang góp phần thu hút ngày càng đông khách du lịch từ khắp nơi đến với ngôi làng nhỏ trên hồ này để tận mắt ngắm nhìn, nghe và tự tay chạm vào loại lụa độc nhất vô nhị trên thế giới này.

Tại Việt Nam, nghệ nhân Phan Thị Thuận (65 tuổi, Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Nội) là người đầu tiên ở Việt Nam dệt vải từ tơ sen. Tuy nhiên, những chiếc khăn làm từ loại này vẫn không đủ hàng để bán ra thị trường. Theo nghệ nhân Thuận, một người dệt một chiếc khăn bằng lụa tơ sen phải mất một tháng để hoàn thiện. Vì quy trình làm khăn hoàn toàn làm thủ công nên mất khá nhiều thời gian. Trong năm ngoái, xưởng sản xuất của bà chỉ làm được 12 chiếc khăn lụa tơ sen. Người tiêu dùng muốn mua phải đặt trước và chờ đợi cả tháng.

Do những yêu cầu phức tạp và sự kỳ công trong các công đoạn nên giá thành các sản phẩm lụa sen rất cao. Trung bình một chiếc khăn làm từ tơ sen có giá trên thị trường vào khoảng trên 4 triệu đồng, tùy loại.

Khăn làm từ lụa sen

>>> Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn thêu hoa sen đơn giản trên vải

2. Ưu điểm của lụa tơ sen

Các sản phẩm làm từ lụa sen rất đẹp và có nhiều ưu điểm nổi bật, chỉ cần cầm trên tay là các bạn có thể cảm nhận được độ mịn màng, êm dịu của sợi tơ sen và đặc biệt là sự tinh khiến của nó mà không có loại tơ nào có thể so sánh được. Lụa sen không chỉ mềm mại, mat mẻ, nhẹ như lụa tơ tằm mà còn có ưu điểm là xốp, thấm nước. Lụa có màu trắng ngà hoặc nâu nhạt vì nghệ nhân rất hạn chế nhuộm, nên có mùi hương dịu nhẹ đặc trưng của sen. 

• Tốt cho da: Lụa sen có chứa 12 amino axit amin cần thiết cho da, nống độ ion âm cao nên giúp tinh thần người mặc luôn cảm thấy thoải mái, an nhiên. 
• Chống tia UV: Lụa làm từ sợi sen có khả năng chống bức xạ cực kỳ tốt, rất phù hợp sử dụng trong những ngày hè nắng nóng.
• Đem lại cảm giác mát mẻ: Nồng độ ion âm cao đem đến cảm giác mát mẻ, thoải mái cho người sử dụng.
• Khử mùi: Lụa sen có khả năng khử mùi, khán khuẩn rất tốt, giúp giảm thiểu sự sản sinh của vi khuẩn, ngăn được một số bệnh ngoài da.
• Cân bằng độ ẩm: Vải sợi sen giúp duy trì độ ẩm, tăng khả năng phục hồi cho da và giúp làn da luôn khỏe mạnh, tràn đầy sức sống.
• Thân thiện với môi trường: Thành phần sợi sen thiên nhiên hoàn toàn có khả năng tự phân hủy trong đất, nên không gây ô nhiễm môi trường.

Ưu điểm của lụa tơ sen

3. Quy trình sản xuất lụa sen

Để làm ra lụa từ sợi sen cũng lắm công phu vất vả. Hầu hết các công đoạn tạo ra sợi sen đều được làm thủ công và rất cầu kỳ. Tơ sen được lấy ra từ cuống sen, những sợi tơ sen rất mảnh nên rất dễ bị đứt, đòi hỏi phải vô cùng khéo léo, tỉ mỉ mới có thể rút ra sợi tơ được. 

Ngoài ra, cuống sen cũng cần phải thu hoạch đúng kỹ thuật để tận dụng tối đa lượng tơ sen. Cuống sen phải được rửa sạch bùn gai, cuống càng sạch thì tơ sen càng sáng đẹp. Tất cả cuốn sen thu hoạch phải được xử lý trong vòng 24h, nếu không cuống bị khô lại thì không thể sử dụng lấy tơ được. Nếu ngâm cuốn sen trong nước bảo quản từ 2-3 ngày, tuy nhiên chất lượng tơ sen sẽ không còn tốt nhưng ban đầu nữa.

Sau đây là quy trình 3 bước để tạo ra một chiếc khăn lụa tơ sen:

Bước 1: Lựa chọn lá và hoa sen phù hợp, bỏ đi phần lá và nụ sen.

Lựa chọn hoa và lá sen phù hợp

Cắt bỏ đi phần lá và hoa, chỉ giữ lại phần cuống

Bước 2: Sau khi cuống sen được vệ sinh sạch thì tiến hành rút tơ sen. Cuống già thì cần tì mạnh mũi dao, cuốn no thì nhẹ tay sao cho vừa đứt được cuống sen chứ không đứt phần bên trong sẽ làm đứt mất sợi. Khi cắt lấy mũi dao khía vòng tròn quanh cuốn sen và xoắn nhẹ kéo từ từ để tạo ra sợi tơ sen có chiều dài nhất. Sau đó xe lại thành sợi. Quy trình rút tơ sen được tiến hành trên một chiếc bàn ẩm để khi se sợi tơ có độ săn tốt nhất.

Tiến hành rút tơ sen

Bước 3: Mặc sợi tơ sen vào khung cửi và cho vào máy dệt thành khăn.

Dệt khăn từ sợi tơ sen

Trung bình 1200 cuống sen thì mwois làm được 10.000m sợi tơ, cần 4800 cuốn sen thì mới làm được một chiếc khăn lụa tơ sne dài 1,7m. Nếu một người thợ thạo việc thì một ngày chỉ làm được 200-250 cuống sen là cao, tính ra thời gian để làm một chiếc khăn cũng phải mất đến một tháng. Do vậy giá một chiếc khăn làm từ tơ sen trung bình là 4-5 triệu đồng. 

Hy vọng rằng với những thông tin chia sẻ trên đây của Song Phú đã có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về sản phẩm lụa tơ sen độc đáo này. Từ đó, có thêm một lựa chọn tuyệt vời khi mua sản phẩm thời trang làm từ cây hoa sen. Mời bạn ghé thăm chuyên mục các loại vải thun để tham khảo thêm nhiều bài viết hay nữa nhé.